Blog

88

Sipas një studimi ndërkombëtar, numri i njerëzve me diabet është dyfishuar gjatë 30 viteve të fundit në më shumë se 800 milionë në mbarë botën.

Analiza globale e botuar në Lancet zbuloi se normat e diabetit tek të rriturit u dyfishuan nga rreth 7% në rreth 14% midis 1990 dhe 2022, me rritjen më të madhe në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.

Studimi është analiza e parë globale e shkallës dhe trajtimit të diabetit në të gjitha vendet.

Shkencëtarët në NCD-RisC në bashkëpunim me Organizatën Botërore të Shëndetësisë përdorën të dhëna nga më shumë se 140 milionë njerëz të moshës 18 vjeç e lart nga më shumë se 1000 studime në vende të ndryshme.

Ata aplikuan mjete statistikore për të mundësuar krahasime të sakta të prevalencës dhe trajtimit midis vendeve dhe rajoneve.

Diabeti është një sëmundje kronike e shkaktuar kur pankreasi nuk prodhon mjaftueshëm insulinë ose trupi nuk mund ta përdorë në mënyrë efektive insulinën që prodhon.

Diabeti i pakontrolluar mund të shkaktojë hiperglicemi, ose rritje të sheqerit në gjak, që me kalimin e kohës mund të shkaktojë dëmtime serioze në shumë sisteme të trupit, veçanërisht nervat dhe enët e gjakut.

Diabeti i tipit 1 është një sëmundje autoimune në të cilën trupi shkatërron qelizat në pankreas që prodhojnë insulinë. Diabeti i tipit 2 është një çrregullim metabolik që ndalon trupin të përdorë siç duhet insulinën.

Më shumë se 95% e njerëzve me diabet kanë diabet të tipit 2. Ndryshe nga tipi 1, diabeti i tipit 2 mund të parandalohet në masë të madhe.

Të qenit mbipeshë, të ngrënit në mënyrë jo të shëndetshme dhe të mos ushtroni mjaftueshëm, si dhe faktorët gjenetikë, mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të diabetit. Nivelet në rritje të obezitetit po nxisin një epidemi në diabetin e tipit 2.

Studimi nxori në pah pabarazitë në rritje shëndetësore. Më shumë se gjysma e rasteve globale të diabetit ishin të përqendruara në katër vende.

Nga ata me diabet në vitin 2022, më shumë se një e katërta (212 milionë) jetonin në Indi, 148 milionë ishin në Kinë, 42 milionë ishin në SHBA dhe 36 milionë në Pakistan. Indonezia dhe Brazili përbënin përkatësisht 25 milionë dhe 22 milionë raste të tjera.

Në disa vende në ishujt e Paqësorit, Karaibe, Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut, më shumë se 25% e popullsisë femra dhe meshkuj kanë diabet, zbuloi studimi, ndërsa SHBA (12.5%) dhe Britania e Madhe (8.8%) kishin diabetin. normat e diabetit në mesin e vendeve perëndimore me të ardhura të larta.

Normat e diabetit në 2022 ishin aq të ulëta sa 2-4% për gratë në Francë, Danimarkë, Spanjë, Zvicër dhe Suedi, dhe 3-5% për burra në Danimarkë, Francë, Ugandë, Kenia, Malavi, Spanjë dhe Ruandë.

Rritja e obezitetit, së bashku me plakjen e popullsisë globale do të thotë se një numër në rritje i njerëzve janë në rrezik më të madh të zhvillimit të diabetit të tipit 2.

Pavarësisht disponueshmërisë së medikamenteve efektive, të papatentuara për uljen e glukozës, mungesa e trajtimit po nxit gjithashtu pabarazitë, zbuloi studimi.

Ndërsa shumë vende, shpesh me të ardhura më të larta, kanë parë përmirësime të mëdha në normat e trajtimit, me më shumë se 55% të diabetikëve të rritur që marrin trajtim në vitin 2022, për shumë vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme përqindja që marrin trajtim nuk është përmirësuar.

Si rezultat, më shumë se gjysma e të rriturve me diabet – 445 milionë (59%) – të moshës 30 vjeç e lart nuk morën trajtim në vitin 2022.

Source link

Source link

Source link

66

Studimet kanë treguar se ka lidhje të ngushtë mes shëndetit të zorrëve dhe shëndetit mendor. Ajo që njerëzit hanë ndikon në mënyrën se si mendojnë dhe ndihen, dhe së fundmi, një studim i ri ka sugjeruar se kjo lidhje mund të luajë rol të rëndësishëm edhe në rrezikun e depresionit.

Një studim ka gjetur se konsumimi i frutave të familjes së agrumeve apo citroneve mund ta ulë rrezikun e depresionit për rreth 20 për qind.

Kjo lidhje nuk u gjet te frutat ose perimet e tjera, por ishte specifike për agrumet si portokalli dhe grejpfruti. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se depresioni është një gjendje komplekse në të cilën ndikojnë shumë faktorë.

“Nuk mund të themi se ngrënia e një portokalli do të ndryshojë menjëherë shëndetin tuaj mendor”, kanë deklaruar studiuesit, por ky zbulim mund të ndihmojë në parandalimin e tij.

Si ndikon mikrobioma e zorrëve në shëndetin mendor?

Bakteret në sistemin tretës luajnë rol të rëndësishëm në prodhimin e neurotransmetuesve si serotonina dhe dopamina, që ndikojnë në humor.

Disa baktere, si F. prausnitzii, janë thelbësorë për komunikimin mes zorrëve dhe trurit. Ky bakter ndihmon në uljen e inflamacionit në organizëm – faktor kyç i lidhur me depresionin.

Po ashtu, duhet që ekziston një lidhje midis shëndetit të zorrëve dhe depresionit, por ende po studiohen mekanizmat e saktë të kësaj lidhjeje.

Studimi ka treguar se një portokall mesatar në ditë mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të depresionit. Përfitimet ishin të pranishme edhe te frutat e tjera agrume, si grejpfruti, ndaj edhe ato mund të jenë një zgjedhje e mirë.

Agrumet janë të pasura me flavonoide si naringenina dhe formononetina, të cilat mbështesin rritjen e baktereve të dobishme dhe mund të ndihmojnë në rritjen e nivelit të serotoninës dhe dopaminës në trup.

Megjithatë, studimi nuk dëshmon se agrumet e ulin drejtpërdrejt depresionin – ai vetëm vë në dukje lidhjen mes konsumimit të tyre dhe rrezikut më të ulët të depresionit. Përveç flavonoideve, agrumet përmbajnë edhe vitaminë C, e cila mund të ketë gjithashtu një ndikim pozitiv.

A ka ushqime të tjera që mund të ndihmojnë në uljen e rrezikut të depresionit?

Ekspertët thonë se ngrënia e një diete të shëndetshme është thelbësore për shëndetin mendor.

Sipas psikologeve, studimet tregojnë se një dietë e pasur me ushqime të ultra-përpunuara lidhet me një rrezik më të lartë të depresionit, ndërsa ushqimet e plota dhe të papërpunuara ndihmojnë në mbështetjen e shëndetit të trurit.

Rekomandohet një dietë e pasur me perime, drithëra të plota dhe ushqime natyrale, ndërsa Keatley sugjeron edhe ushqime të fermentuara si kos, kimchi dhe kefir, të cilat përmbajnë probiotikë që mbështesin komunikimin midis zorrëve dhe trurit. Gjithashtu, arrat, farat dhe peshku i yndyrshëm janë të pasura me omega-3, të cilat ndihmojnë në reduktimin e inflamacionit dhe mbështesin shëndetin mendor.

Source link

354

Higjiena e mirë e gojës është shumë më tepër sesa vetëm një buzëqeshje e bukur.

Problemet dentare, si gingivitisi dhe kariesi, mund të ndikojnë negativisht në shëndetin e përgjithshëm të trupit.

Infeksionet dentare mund të çojnë në inflamacion dhe mund të rrisin rrezikun e problemeve të tjera shëndetësore, si sëmundjet e zemrës.

Pastrimi i dhëmbëve dy herë në ditë dhe vizitat te dentisti janë hapa të thjeshtë për të mbajtur gojën dhe trupin tuaj të shëndetshëm.

Përdorimi i një furçë dhëmbësh të përshtatshme dhe përdorimi i fillit dentar gjithashtu ndihmojnë në parandalimin e krijimit të pllakës dhe të infektimeve që mund të dëmtojnë shëndetin e gojës.

Për më tepër, shëndeti i gojës mund të ndikojë drejtpërdrejt në shëndetin e organeve të tjera, pasi bakteret që krijohen në gojë mund të kalojnë nëpër gjak dhe të shkaktojnë infeksione të tjera, duke rritur mundësinë e zhvillimit të sëmundjeve si diabeti ose problemet me arteriet.

Prandaj, investimi në higjienën e gojës është hap i rëndësishëm për mbrojtjen e shëndetit të përgjithshëm.

Source link

Në vitin 2024, investimet e huaja direkte janë 1.255 miliardë euro dhe nëse ato i krahasojmë me vitin e kaluar, janë dyfishuar, ka thënë ministrja e Financave, Gordana Dimitrieska- Koçovska në konferencën e sotme për shtyp në Qeveri duke u thirrur në të dhënat e Bankës Popullore.

“Madje edhe duke i krahasuar me nivelin rekord të deritanishëm të IHD-ve në vitin 2022, ato janë 70% më të larta në vitin 2024. Para së gjithash, është e rëndësishme të theksohet se rritja e IHD-ve është shprehur jo vetëm në vlerat absolute, por edhe si pjesëmarrëse në PBB. Prandaj, krahasuar me PBB-në e parashikuar për vitin 2024, IHD-të e realizuara janë 8.1%, që është vlera më e lartë prej vitit 2007. Më konkretisht, krahasuar me të gjithë periudhën 15-vjeçare, 2008-2023, IHD-të asnjëherë nuk e kanë tejkaluar 6% e PBB-së. Në këtë mënyrë konfirmojmë se po ndryshojmë tablonë ekonomike të shtetit, e cila me vite ishte shkatërruar dhe po tregojmë se sistemi po ndryshon dhe ka ndryshime, ndërsa po punojmë në rikthimin e besimit në sistem”, ka thënë ajo.

Vlera më e lartë e IHD-ve në vitin 2024 u shënua në tremujorin e katërt ku shënoi vlerë prej rreth 400 milionë euro, përkatësisht 73.3% krahasuar me tremujorin e njëjtë të vitit të kaluar.

Sa i përket llojit të investimeve, IHD-të shënojnë vlera të larta rekorde te të dyja llojet: kapitali pronësor dhe riinvestimi i fitimit, dhe instrumentet e borxhit. Kapitali pronësor dhe riinvestimi i fitimit në vitin 2024 është në vlerë prej 569 milionë eurove, që paraqet rritje prej 38.4%, krahasuar me vitin paraprak. Rritje të lartë shënojnë edhe instrumentet e borxhit, të cilat përfshijnë mjetet dhe detyrimet nga dhe ndaj ndërmarrjeve të lidhura jashtë vendit dhe huat e subjekteve të ndërlidhura, si dhe huat tregtare dhe avancat e subjekteve të ndërlidhura, po ashtu edhe mjetet dhe detyrimet në bazë të instrumenteve të tjera të borxhit të subjekteve të ndërlidhura. Në fakt, kjo kategori është zhvilluesi kryesor i rritjes së lartë të IHD-ve, ku janë realizuar 686 milionë euro, vlerë që është katër herë më e lartë në krahasim me vitin paraprak. Në masë të madhe, rritja e instrumenteve të borxhit është rezultat i instrumenteve të borxhit të investuara nga investitorët e huaj direkt në ndërmarrjet vendore në të cilat kanë investuar.

“Nëse analizohet sipas vendeve, shënohet se burimi i investimeve të huaja direkte në vitin 2024 është shumë i diversifikuar. Vlera më e madhe e IHD-ve prej 256 milionë eurove është realizuar nga Mbretëria e Bashkuar, ku pothuajse të gjitha janë në formë të instrumenteve të borxhit të dhënë nga investitorët britanikë direkt në ndërmarrjet vendore ku kanë investuar. Vendi tjetër me pjesëmarrje të konsiderueshme është Gjermania, e cila edhe përkundër gjendjes së ekonomisë së saj edhe më tej ka interes për investime në Maqedoni, ku vazhdon të jetë e lartë dhe është në vlerë prej 202 milionë eurove. Vendet e tjera me pjesëmarrje më të madhe të IHD-ve në vitin 2024 janë Turqia (137 milionë ero), Holanda (67 milionë euro), Austria (64 milionë euro), Greqia (57 milionë euro)”, ka thënë Dimitrievska- Koçovska.

Sa i përket aktiviteteve, pjesa më e madhe e investimeve të huaja është në prodhimtari (408 milionë euro). Nivel i konsiderueshëm i investimeve është realizuar edhe në ndërtimtari (211 milionë euro), shërbime (198 milionë euro), dhe energji elektrike (142 milionë euro)

“Presim që ky trend të vazhdojë edhe në vitin 2025. Investimet janë baza jonë mbi të cilën ne krijojmë politika për rritjen ekonomike, e cila është bazë për përmirësimin e situatës në vend, duke përfshirë edhe standardin e jetesës së qytetarëve. Kemi shumë punë përpara, sepse ajo që kemi trashëguar kërkon shumë përpjekje dhe kohë për të stabilizuar situatën. Këto janë faktet që flasin dhe tregojnë se si ne punojmë dhe qëndrojmë fuqishëm në zbatimin e politikave që kemi premtuar dhe me të cilat duam të sigurojmë  të ardhme më të mirë për të gjithë”, ka thënë ministrja e Financave, Dimitrieska Koçoska.